Pes Planus (Düz Taban)-Pes Cavus (Yüksek Taban)
Ayak sağlığı, beden sağlığında çok büyük bir önem taşımaktadır. Ayaklar vücudun yükünü taşımaktadır. Organlar arasındaki işlevi ile eylemlerin yerine getirilmesini sağlar. İster iş ister günlük hayatta olsun ayak sağlığının yerinde olması çok önemli bir etmendir. Ayakta bir rahatsızlık olduğu takdirde ayakta, bacakta, baldırda, belde ağrılara neden olur ya da ayakta nasır, mantar gibi yaralar meydana gelir. Ayak teşhis konusunda oldukça şeffaf yapıda bir organdır.
Latince pes planus denilen düz tabanlık, oldukça yaygın görülen bir durumdur. Kişi aileden getirdiği sebeplerden dolayı düz taban olabileceği gibi çeşitli hastalıklarla kasın yırtılması, diyabet nedeniyle kasın nitelik kaybı yaşaması, kilo veya düz taban ayakkabılar gibi dışsal faktörler de düz tabanlığa sebep olabilmektedir. Nüfusun yaklaşık % 20 ila% 30’unun bir miktar pes planus olduğu tahmin edilmektedir.
Düz taban olanlarda ayağın iç kısmındaki kavis çöker, kişi yürürken daha çabuk yorulur, bacaklarında ağrı hisseder ve bu ağrı hareketini kısıtlar, spor yaparken de zorlanmasına sebep olur. Kişi yürürken yaylanma hareketini sağlayamadığı için içe doğru basar, bu içe basma da diz ve belde çeşitli ağrılara yol açar. Ayakta şekil bozukluğu ve deformasyon da meydana gelebilir.
Düz tabanlarda ileri seviyelerde başvurulan ve ayak şekil bozukluğunu düzeltmek için yapılan ameliyatlar, kişinin yaşına, durumuna, şikayetlerine bağlı olarak yapılır. Sonrasında alçı tedavisi yapılır, fizik tedavi gerekli görülebilir ve özel ayakkabı ihtiyacı doğabilir. Ameliyattan sonraki 6 ayda da kişinin iyileşmesi tamamlanır.
İçe basan kişilerde özellikle akşam saatlerinde ağrı sıklaşır. Kişi erken yorulur ve ayakta kalmakta da güçlük çeker. Ağrılar genellikle topukta ve kaval kemiğinde yoğunlaşır. Ağrılı düz taban için önerilen tedavi yöntemlerinin birisi de buz uygulamasıdır. Ağrıyı hafifletecek ilaçlar kullanmak, özel ayakkabı ve kişiye özel tabanlar, fizik tedavi, eklem içine ağrıyı azaltıcı karışımlar vermek, ameliyata alternatif tedavi yollarıdır.
Pes cavus; yüksek taban, çukur ayak olarak çevrilebilen bir terimdir. Ayaktaki kavis yaylanmasına etken olan anatomik bir yapıdır. Kavis yapısını tibialis posterior tendon ile desteklenir. Bu tendonun çalışmıyor olması düztaban ayağa, aşırı çalışması da yüksek kavis yani pes cavus rahatsızlığına neden olmaktadır. Genetik ve nörolojik etki ile ortaya çıkabilmektedir.
Pes Cavus hastalarının bir çoğu ayak ağrısı ve nasır oluşumu ile karşılaşmaktadır. Ayrıca bu rahatsızlığa sıkça serebral palsi, poliomiyelitis, Charcot-Marie-Tooth, muskuler distrofiler hastalıkları da neden olmaktadır. Bu nedenle yüksek kavis ile karşılaşılması durumunda detaylı bir tanı teşhisine gidilmesi gerekmektedir.
Pes cavus rahatsızlığında da her rahatsızlık gibi erken teşhis önemli bir rol oynamaktadır. Bu rahatsızlıkta gözle görülebilir ve vücut sağlığında fark edilir ağrılar sonrasında uzman kontrolü gerekmektedir. Rahatsızlığın başlarında egzersizlere başvurulabilmektedir. Bu egzersizler germe hareketlerini kapsamaktadır. Ancak egzersiz tedavisi açısından ayağın esnekliği, yumuşaklığı önemli bir faktör olmaktadır. Egzersize gidilmesi ve fizik tedavi uygulanabilmesi için ayak yapısının incelenmesi gerekmektedir. Kişiye özel tabanlık gibi kullanımı gibi seçenekler de denenebilmektedir.
Pes Cavus rahatsızlığının ilerleyen aşamasında ise cerrahi müdahaleye gidilmektedir. Bu aşamada tendon transferi yapılabilmektedir. Ayrıca yumuşak doku ve kemik operasyonları da gerekebilmektedir.
Kaynak:
https://opedge.com/Articles/ViewArticle/2013-11_07
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430802/
https://physioworks.com.au/injuries-conditions-1/pes-planus-flat-feet
